Η Κύπρος, το Μνημόνιο κι εμείς.

Υπόγειο με Θέα, τέυχος 10 κ 1/2 , Μάιος 2013  

Μετά τις εκλογές που ανέδειξαν τον Ν. Αναστασιάδη, του δεξιού ΔΗΣΥ, πρόεδρο του νησιού ολοκληρώθηκαν οι διαπραγματεύσεις με την Ε.Ε. για το δάνειο και το μνημόνιο. Η αρχική απόφαση πάρθηκε στο Eurogroup της 17/3 και προέβλεπε δάνειο προς τη Κύπρο ύψους 10 δισ. ευρώ με σκοπό τα χρήματα να δοθούν στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών της. Εκτός από την επιβολή Μνημονίου, η συμφωνία προέβλεπε και συμμετοχή των καταθετών στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών με κούρεμα των καταθέσεων 10% για τις άνω των 100.000 ευρώ και 6,75% στις κάτω των 100.000.

Η απόφαση αυτή καταψηφίστηκε από την κυπριακή Βουλή σχεδόν παμψηφεί. Οι τράπεζες έκλεισαν για μία εβδομάδα και η νέα διαπραγμάτευση που ακολούθησε κατέληξε σε νέα συμφωνία. Η νέα αυτή συμφωνία αύξησε το ποσοστό κουρέματος των καταθέσεων, αλλά παράλληλα το περιόρισε στις καταθέσεις άνω των 100 χιλ. και μόνο στις δύο μεγάλες τράπεζες του νησιού (Κύπρου και Λαϊκή – Marfin). Η νέα συμφωνία υπερψηφίστηκε από τη κυβερνητική πλειοψηφία (ΔΗΣΥ και ΔΗΚΟ). Φυσικά, υπεγράφη Μνημόνιο με μέτρα, ενώ προβλέπεται και μέρος των εσόδων από το φυσικό αέριο να πάει κατά προτεραιότητα για την αποπληρωμή του νέου δανείου.

Πως φτάσαμε, όμως, ως εδώ;

Η αλήθεια είναι ότι τα τελευταία χρόνια η Κύπρος ακολουθούσε ένα πολύ στρεβλό μοντέλο ανάπτυξης βασισμένο –εκτός από τον τουρισμό- αποκλειστικά στον τραπεζικό τομέα. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα κεφάλαια που βρίσκονται στις τράπεζες της Κύπρου ξεπερνούν κατά πολλές φορές το ΑΕΠ της. Είναι, επίσης, κοινό μυστικό ότι η Κύπρος λειτουργούσε σαν “πλυντήριο” για έλληνες, βαλκάνιους και ρώσους επιχειρηματίες (όχι ότι αυτό δεν συμβαίνει κι αλλού, λ.χ. στην Ελβετία ή στη Μάλτα). Όπως καταλαβαίνετε, ένα τέτοιο μοντέλο είναι ιδιαίτερα σαθρό. Οι κυπριακές τράπεζες ήταν ιδιαίτερα εκτεθειμένες στο ελληνικό χρέος καθώς και σε επενδύσεις στα Βαλκάνια, για αυτό και επλήγησαν σημαντικά από το ξέσπασμα της κρίσης, καθώς και από το PSI. Προσθέστε σ’αυτό την εγκληματική διαχείριση από τον Α. Βγενόπουλο (Marfin) της Λαϊκής Τράπεζας (CPB) και καταλαβαίνετε ότι οι κυπριακές τράπεζες είχαν μεγάλη ανάγκη από ανακεφαλαιοποίηση του ενεργητικού τους.

Η κυπριακή κυβέρνηση δεν μπορούσε να δώσει αυτά τα χρήματα, ούτε, φυσικά, να τα τυπώσει (καθότι είναι στο Ευρώ). Έτσι μετά από την αποτυχία των διαπραγματεύσεων με τη Ρωσία κατέληξε στη παραπάνω συμφωνία με την ΕΕ που περιείχε και το “κούρεμα” των καταθέσεων. Όπως γνωρίζετε, το τραπεζικό σύστημα είναι σύστημα πίστης, και μια φήμη για “κούρεμα” είναι αρκετή για να το καταστρέψει. Και έτσι έγινε στη Κύπρο, με ό,τι καλό μπορεί αυτό να σημαίνει για τις τράπεζες της Ρωσίας, του City ή της Φρανκφούρτης.
 

Μαθήματα για την Ελλάδα

Η κυπριακή Βουλή στην αρχική συμφωνία ψήφισε “Όχι”. Και παρά τις αντίθετες προβλέψεις του Στουρνάρα, του Πρετεντέρη, του Πορτοσάλτε και των λοιπών τηλεμαϊντανών, το νησί δεν βούλιαξε, οι ακρίδες δεν ήρθαν, το νερό δεν έγινε αίμα. Επομένως, βγάζουμε ένα πρώτο συμπέρασμα: ότι μπορείς να πεις όχι στη Τρόικα και να μη πεθάνεις... Το κυπριακό “Όχι” βέβαια, δεν ήταν αποτέλεσμα λαϊκής αντίδρασης αλλά μια άρνηση από πολλές πλευρές με διαφορετικά συμφέροντα: μικροκαταθέτες που δεν ήθελαν να χάσουν τα λεφτά τους, αστοί με μεγάλα κεφάλαια, ρώσοι ολιγάρχες, λαός που δεν ήθελε την υποδούλωση στη τρόικα.

Και γι’ αυτό το “όχι” είχε όρια που φάνηκαν στην νέα συμφωνία που μπορεί να έβγαλε από του κούρεμα τους μικροκαταθέτες (= όχι κούρεμα στις συνεργατικές τράπεζες και στις καταθέσεις κάτω των 100.000 ευρώ), αλλά έβαλε στο τραπέζι ένα Μνημόνιο που θα υπογραφεί με τις γνωστές τραγικές συνέπειες. Οι δε ρώσοι ολιγάρχες εν πολλής την γλίτωσαν (εξαίρεση των ξένων τραπεζών στην Κύπρο από το κούρεμα), ενώ τα ασφαλιστικά ταμεία θα υποστούν μεγάλο κούρεμα. 

 

Και εδώ βλέπουμε το δεύτερο μάθημα για την Ελλάδα: Η οποιαδήποτε μελλοντική διαπραγμάτευση με τη Τρόικα δεν θα είναι καθόλου εύκολη. Πρέπει να είμαστε έτοιμοι για μετωπική σύγκρουση και ρήξη αλλιώς δεν θα υπάρξει καν διαπραγμάτευση. Η ηγεσία της Ε.Ε. δεν θα επιτρέψει εύκολα μια διαφορετική λύση – πέρα από την λιτότητα- στην Ελλάδα, καθώς κάτι τέτοιο θα αμφισβητούσε ολόκληρο το νεοφιλελεύθερο υπόδειγμα που πανευρωπαϊκά προσπαθούν να επιβάλλουν για αντιμετώπιση της κρίσης προς το συμφέρον του κεφαλαίου. 

 

Φαίνονται διατεθειμένοι να διαλύσουν την Ε.Ε. αντί να υποχωρήσουν στην πολιτική τους. Και εμείς πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για αυτό το ενδεχόμενο. Είναι φανερό ότι η πολιτική του Μνημονίου είναι ένα τραγικό αδιέξοδο, που μας καταδικάζει στη φτώχεια και στην ανεργία χωρίς καμιά ελπίδα ανάκαμψης. Είναι καιρός να κοιτάξουμε τις εναλλακτικές χωρίς αυταπάτες. Ούτε εύκολη διαπραγμάτευση μπορεί να υπάρξει, ούτε η επιστροφή στη δραχμή θα λύσει ως δια μαγείας κάποιο πρόβλημα. Σημασία έχει να δούμε στη πράξη τι πολιτική πρέπει να εφαρμοστεί. Σημασία έχει να ανατρέψουμε τους συσχετισμούς, να είμαστε έτοιμοι για διαρκείς και σκληρούς αγώνες για να ξανακερδίσουμε την αξιοπρέπεια μας. Όταν οι τσέπες είναι άδειες δεν έχει τόση σημασία αν έχεις ευρώ ή δραχμή, γιατί το μόνο που βρίσκεις μέσα είναι φόδρα...